W dniu 1 stycznia 2016 roku weszła w życie Ustawa z dnia 10 września 2015 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz.U. 2015, poz. 1595).
Celem ustawodawcy było zachęcenie stron do częstszego korzystania z mediacji przed wszczęciem postępowania sądowego lub w jego toku.
Aktualnie sąd ma obowiązek dążyć do ugodowego załatwienia sprawy i nakłaniać strony do podjęcia mediacji.
Mediacja została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2005 roku, jednak jedynie niewielki procent spraw był rozwiązywany w taki sposób. Chcąc zmienić ten stan rzeczy ustawodawca przyjął nowelizację, która ma uczynić mediację bardziej konkurencyjną względem postępowania sądowego.
Z nowości wypada zwrócić uwagę na zobowiązanie powoda do poinformowania w pozwie o podjęciu próby polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu. Ponadto sąd uzyskał możliwość skierowania stron do mediacji na każdym etapie postępowania (dotychczas było to możliwe jedynie do czasu zamknięcia pierwszego posiedzenia).
Ustawodawca za bezzasadną odmowę podjęcia mediacji przewidział konsekwencje finansowe w postaci obciążenia strony całością lub częścią kosztów postępowania wywołanych odmową poddania sprawy mediacji.
Jednocześnie wprowadzono system zachęt finansowych, które mogą przekonać strony sporu do podjęcia mediacji. Jedną z nich jest możliwość uzyskania zwrotu wpisu sadowego. W przypadku zawarcia ugody przed rozpoczęciem rozprawy opłata sądowa podlega zwrotowi w całości, a gdy ugoda zostanie zawarta przed mediatorem, to nawet po rozpoczęciu rozprawy zwrotowi podlega 3/4 wpisu sądowego. Ponadto wniosek o zatwierdzenie przez sąd ugody zawartej przed mediatorem poza postępowaniem sądowym został zwolniony z opłaty sądowej.
Co ciekawe, koszty mediacji stały się wydatkami sądowymi stanowiącymi koszty postępowania, co oznacza na przykład możliwość zwolnienia strony od opłat związanych z mediacją.
Według znowelizowanych przepisów lista mediatorów dla danego okręgu sądowego jest dostępna publicznie i każdy może skorzystać z usług profesjonalnego rozjemcy.
Piotr Jarzyński: „Bez wątpienia, mediacja prowadzi do szybszego zakończenia sporu, minimalizuje koszty postępowania i co najważniejsze daje szansę na uwzględnienie w sposób optymalny interesu wszystkich stron sporu.”
