Projektant w ramach umowy o prace projektowe przygotowuje projekt, który jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego i podlega ochronie ustawowej. Dla zabezpieczenia interesów projektanta i inwestora warto zawrzeć w umowie o prace projektowe postanowienia związane z prawami autorskimi.
Rodzaje praw autorskich
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako: Prawo autorskie) dzieli prawa autorskie na:
- autorskie prawa osobiste – czyli prawa niemajątkowe, nierozerwalne z autorem, chroniące więź twórcy z utworem (np. prawo do autorstwa utworu, prawo autora do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem);
- autorskie prawa majątkowe – to prawa do rozporządzania utworem i do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Z tego względu prawa autorskie dzielą się na prawa zbywalne i niezbywalne. Prawami niezbywalnymi są autorskie prawa osobiste – nie można ich przenieść na inny podmiot. Zbywalne są natomiast autorskie prawa majątkowe. Oznacza to, że można udzielić licencji lub przenieść je na inny podmiot. Prawa te są ograniczone w czasie – co do zasady wygasają po upływie 70 lat od śmierci autora, licząc w pełnych latach następujących od tego zdarzenia.
Utwór w inwestycjach budowlanych
Przedmiotem Prawa autorskiego jest utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Utworami w rozumieniu prawa autorskiego są:
- projekt koncepcyjny;
- wizualizacja obiektu budowlanego;
- projekt budowlany;
- projekt wykonawczy;
- dokumentacja warsztatowa;
- inna dokumentacja budowy (np. dokumentacja konserwatorska, dokumentacja w zakresie ochrony przyrody, ekspertyzy budowlane).
Utwór jest chroniony Prawem autorskim, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona z tytułu praw autorskich przysługuje twórcy (np. projektantowi) niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Trwa od momentu przybrania przez utwór postaci na tyle stabilnej i uzewnętrznionej, że mogą się z nim zapoznać również inne osoby poza jego autorem.
Kontynuacja artykułu pod formularzem. ↓
Oddzwaniamy w dni robocze w godzinach 9:00 - 17:00.
Projekt budowlany jako utwór
Najczęściej projektanci zawierają z inwestorami umowę dotycząca przygotowania projektu budowlanego. Jest to zbiór dokumentów dotyczących inwestycji budowlanej pozwalający na otrzymanie pozwolenia na budowę lub dokonania zgłoszenia budowy. Może zostać sporządzony przez projektanta posiadającego stosowne uprawnienia.
Podstawowe znaczenie dla ochrony autorskiej takiego dzieła ma element twórczego kształtowania zagospodarowanej przestrzeni. Zakres ochrony autorskiej jest tym większy, im mniej standardowy (typowy) jest projekt budowlany i im w mniejszym stopniu jest zdeterminowany wcześniej opracowanymi rozwiązaniami projektowymi.
Przeniesienie praw do dokumentacji projektowej lub udzielenie licencji
Prawo autorskie wyróżnia dwa rodzaje przekazania autorskich praw majątkowych drugiej osobie – w drodze ich przeniesienia lub udzielenia licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych na inną osobę polega na tym, że autor utworu (lub osoba posiadająca autorskie prawa majątkowe), przenosi na inną osobę te prawa do tego utworu. Rozwiązanie takie jest najczęściej stosowane w sytuacji, gdy projekt został stworzony na indywidualne potrzeby inwestora.
Strony mogą przewidzieć w umowie o prace projektowe przeniesienie na inwestora autorskich praw majątkowych do projektu. Przeniesienie własności egzemplarza utworu (np. projektu budowlanego) nie jest równoznaczne z przejściem autorskich praw majątkowych do utworu z projektanta na inwestora. Konieczne jest odrębne postanowienie w umowie o przeniesieniu autorskich praw majątkowych.
Przy udzieleniu licencji, autorskie prawa majątkowe nie przechodzą na inną osobę i w dalszym ciągu należą do twórcy. Osoba ta może korzystać z utworu w ramach udzielonej licencji. Licencja taka może być wyłączna (gdy zostanie udzielona tylko jednej osobie) albo niewyłączna (twórca może udzielić licencji wielu osobom).
Przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji wyłącznej musi nastąpić w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.
W umowie przejścia lub upoważnienia do korzystania z autorskich praw majątkowych należy wskazać jakich pól eksploatacji dotyczy. Pola eksploatacji to sposoby korzystania z utworu. Przeniesienie majątkowych praw autorskich może dotyczyć tylko pól eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy. Jeżeli w przyszłości pojawi się nowa technologia pozwalająca na rozpowszechnianie utworu, to wymagane będzie podpisanie stosownego aneksu do umowy, rozszerzającego jej zakres o nowe pole eksploatacji. Przy zawieraniu umowy należy pamiętać o postanowieniach odnoszących wynagrodzenie twórcy do poszczególnych pól eksploatacji, na których następuje przeniesienie lub udzielenie zezwolenia na korzystanie z praw. Jeżeli nie umówiono się inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.
W umowie należy wyraźnie wskazać czy przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji następuje odpłatnie czy nieodpłatnie. Jeżeli następuje odpłatnie, w treści umowy należy wskazać wysokość wynagrodzenia. Jeżeli nie wynika to z umowy, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. W przypadku braku ustalenia wysokości wynagrodzenia, powinno być ono określone z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach dotyczących praw autorskich lub umowy o prace projektowe to zadzwoń pod numer 61 852 26 10 lub napisz e-mail na adres pmj@jarzpartner.pl i umów się na pierwszą konsultację w Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnicy.
