Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 lipca 2016 roku o sygn. akt II OSK 2350/15 rozstrzygnął problem budzący wątpliwości wśród inwestorów oraz właścicieli nieruchomości dotyczący stosowania odpowiednich przepisów prawa w odniesieniu do stwierdzenia wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę.
W przedmiotowej sprawie właściciel nieruchomości zawarł z inwestorem umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, której przedmiotem było między innymi upoważnienie do dysponowania nią na cele budowlane. To umożliwiło inwestorowi uzyskanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę budynków. Umowa przedwstępna wygasła, po czym właściciel nieruchomości wniósł o stwierdzenie wygaśnięcia pozwolenia na rozbiórkę na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 i pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej jako: K.p.a.).
Organ wydał decyzję, w której odmówił stwierdzenia wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę, argumentując to tym, iż nie zaszła przesłanka z art. 37 ust. 1 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (dalej jako: Pr.bud.), tj. nie doszło do nierozpoczęcia rozbiórki przed upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja o rozbiórce stała się ostateczna.
Właściciel wniósł odwołanie od ww. decyzji do Wojewody, który utrzymał w mocy decyzję Organu argumentując, iż stwierdzenie wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę może być dokonane tylko w oparciu o ww. przepis Pr.bud. Ponadto Wojewoda powołał się na orzecznictwo sądowoadministracyjne wskazujące, że w przypadku przepisów, które nakazują stwierdzenie wygaśnięcia decyzji organ bada spełnienie przesłanek z tych przepisów a nie bezprzedmiotowość decyzji w oparciu o art. 162 K.p.a.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy przychylił się do skargi właściciela nieruchomości i wskazał, że wprawdzie art. 37 Pr.bud. nie może zostać zastosowany ze względu na niespełnienie przesłanki w nim przewidzianej, jednak nie może dojść do sytuacji, w której niemożliwe jest stwierdzenie wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę w innych okolicznościach, niż wymienione w ww. przepisie. Organ administracji prowadzący sprawę musi z urzędu badać przesłanki z art. 162 K.p.a., bowiem wynika to z przepisów art. 6 i 7 K.p.a. wyrażających zasady praworządności oraz prawdy obiektywnej. Ponadto, w sytuacji w której przesłankę stwierdzenia wygaśnięcia decyzji miałby stanowić interes strony, organ jest zobowiązany do uwzględnienia interesu wszystkich stron – zarówno właściciela jak i inwestora. Sąd uznał, iż nie powinien nastąpić automatyzm w postaci wygaśnięcia decyzji w momencie, gdy inwestor utraci prawo do dysponowania nieruchomością, bowiem możliwa jest sytuacja, w której odzyska to prawo.
Naczelny Sąd Administracyjny (dalej jako: NSA) rozpatrując skargę kasacyjną podniósł, że Wojewódzki Sąd Administracyjny błędnie uznał, iż w sprawie należy rozpatrzyć przesłanki z art. 37 Pr.bud. NSA wskazał, że art. 37 Pr.bud. może być rozpatrywany jako przepis szczególny do art. 162 K.p.a. tylko w odniesieniu do pozwolenia na budowę, do którego wprost ten przepis odnosi się w swej treści. Podkreślił, że intencją ustawodawcy w przypadku art. 37 Pr.bud. było uregulowanie sytuacji dotyczących robót budowlanych przy których powstaje nowa „substancja budowlana” czyli budowy, odbudowy, nadbudowy i rozbudowy, nie zaś rozbiórki.
NSA stwierdził, że art. 162 K.p.a. stanowi wystarczającą i samodzielną podstawę do orzekania w przedmiocie wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę. Skoro inwestor utracił prawo do dysponowania nieruchomością, to nie mógł dalej realizować prac rozbiórkowych, a to prowadziło do niemożności realizacji pozwolenia na rozbiórkę i tym samym czyniło decyzję o pozwoleniu na rozbiórkę bezprzedmiotową w myśl art. 162 K.p.a.
Podsumowując, NSA uznał, iż w sytuacji, gdy dana osoba utraci prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, to nie może istnieć w obrocie prawnym decyzja o pozwoleniu na rozbiórkę udzielona na jej rzecz i tym samym taka decyzja staje się bezprzedmiotowa a organ powinien stwierdzić jej wygaśnięcie na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 K.p.a.
