W dniu 12 października 2017 roku Sąd Najwyższy wydał wyrok w sprawie o sygn. akt IV CSK 708/16, w którym rozstrzygnął kwestie wydania (oddania) dzieła i związanego z nim obowiązku odbioru dzieła na gruncie art 643 Kodeksu cywilnego (dalej jako: K.c.), zgodnie z którym:
„Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.”.
W przedmiotowej sprawie powód (przyjmujący zamówienie) wniósł pozew przeciwko zamawiającemu o zasądzenie wynagrodzenia za wykonane dzieło. Sąd Okręgowy powództwo oddalił.
Zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji, łącząca strony umowa o dzieło zawierała klauzulę, zgodnie z którą zamawiający mógł odstąpić od umowy w razie przekroczenia przez przyjmującego zamówienie terminu określonego w umowie. Powód dostarczył zamawiającemu dzieło po upływie wskazanego wyżej terminu, przy czym zamawiający odstąpił od umowy pismem nadanym w urzędzie pocztowym, które dotarło do przyjmującego zamówienie po oddaniu przez niego dzieła.
Sąd I instancji uznał, iż pozwany skutecznie odstąpił od umowy, a klauzulę umowną zawierającą prawo odstąpienia od umowy zakwalifikował jako lex commisoria w rozumieniu art. 492 K.c. o treści:
„Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.”.
Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda przyjmując, iż pozwany skutecznie odstąpił od umowy na podstawie art. 492 K.c. Sąd II instancji uznał, że w chwili złożenia przez pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy była ona już w całości wykonana przez powoda.
Sąd Najwyższy rozpatrując skargę kasacyjną powoda uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu omawianego wyroku Sąd Najwyższy zauważył, iż Sąd Apelacyjny błędnie przyjął, iż umowa została w całości wykonana przez dostarczenie zamówionego dzieła.
Sąd Najwyższy wskazał, iż oddanie dzieła nie jest jednoznaczne z jego odbiorem, w związku z czym nie w każdym przypadku będzie prowadziło do uznania dzieła za wykonane. Natomiast samo dostarczenie dzieła do odbioru nie jest tożsame z jego wydaniem (oddaniem) w rozumieniu art. 643 K.c.
W wyroku Sądu Najwyższego sformułowano pogląd, iż zamawiający nie ma obowiązku odbioru dzieła wadliwego, tzn. takiego które nie jest zgodne z treścią zobowiązania. Wobec powyższego, każdorazowo niezbędne jest dokonanie przez zamawiającego oceny zgodności zaoferowanego dzieła z treścią zobowiązania oraz z celem jaki to dzieło ma spełniać.
Sąd Najwyższy uznał, iż w rozstrzyganej sprawie niezbędne jest zbadanie czy umowa została wykonana, aby ocenić czy pozwany bezpodstawnie uchylił się od przyjęcia zamówionego dzieła, wobec czego nie zapłacił przyjmującemu zamówienie umówionego wynagrodzenia.
