W dniu 30 października 2017 roku Sąd Apelacyjny w Białymstoku wydał wyrok w sprawie o sygn. I ACa 188/17 dotyczącej roszczenia o odszkodowanie przewidzianego w art. 36 ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2015, poz. 299 tekst jedn.; dalej jako: u.p.z.p.), zgodnie z którym:
„Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:
1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo
2) wykupienia nieruchomości lub jej części.”.
W przedmiotowej sprawie powódka domagała się zasądzenia odszkodowania na podstawie ww. przepisu wobec objęcia części nieruchomości (ok. 53%) planem miejscowym, który zmienił jej przeznaczenie z celów budowlanych na zieleń urządzoną i wody powierzchniowe śródlądowe.
Rozstrzygający sprawę w I instancji Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo wskazując, iż nie można uznać, aby dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości przez powódkę na skutek uchwalenia planu miejscowego był niemożliwy lub istotnie ograniczony. Powódka może bowiem w dalszym ciągu realizować swoje zamierzenie inwestycyjne – tj. wybudować dom na swojej nieruchomości, choć z uwagi na obowiązujący plan miejscowy musi on być przesunięty o kilka metrów w stosunku do pierwotnego założenia.
Tym samym, zmniejszeniu uległa powierzchnia nieruchomości, na której powódka może zlokalizować budynek mieszkalny, co zdaniem Sądu Okręgowego w Białymstoku nie uzasadniało możliwości przyznania odszkodowania na podstawie art. 36 ust. 1 u.p.z.p.
Powódka od wyroku wniosła apelację do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, która została częściowo uwzględniona.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku trafnie zauważył, że choć powódka nadal może zabudować działkę, to nie może tego uczynić w oparciu o projekt zagospodarowania działki opracowany przed uchwaleniem planu i uwzględniający warunki zabudowy i zagospodarowania nieruchomości wynikające z wydanej uprzednio decyzji o warunkach zabudowy.
W uzasadnieniu wyroku wskazano, że:
„Prawo do odszkodowania za poniesioną szkodę nie zostało w nim ograniczone, tak jak to przyjął Sąd Okręgowy, tylko do sytuacji niemożności bądź istotnego ograniczenia w korzystaniu – na skutek uchwalenia planu miejscowego – z całej nieruchomości, ale odnosi się także do sytuacji, gdy skutek taki wystąpił tylko w odniesieniu do części nieruchomości, tak jak to miało miejsce w sprawie.”.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku przyjął, że skutek jaki może wyniknąć z uchwalenia planu miejscowego należy porównać do skutku wywłaszczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, co rodzi obowiązek zapłaty słusznego odszkodowania.
Tym samym okoliczność, że powódka może nadal zabudować działkę, tyle że na ograniczonym i innym obszarze, niż wynikało to z warunków zabudowy i opracowanego na ich podstawie planu zagospodarowania działki, nie wyłącza prawa do odszkodowania na podstawie art. 36 ust. 1 u.p.z.p.
