Wyrokiem z 4 lipca 2023 r. o sygn. SK 14/21 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją przepisu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zawierającego definicję budowli. Zostanie on uchylony po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Orzeczenie powinno zakończyć wieloletnie spory związane z ustalaniem podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Definicja budynku i budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych zawiera definicję budowli. Zgodnie z jej brzmieniem budowlą jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Budynkiem na gruncie tej ustawy jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach.
W praktyce te dwie definicje powodują liczne problemy interpretacyjne i trudności z rozróżnieniem co jest budynkiem a co budowlą. Z punktu widzenia podatnika różnica jest bardzo istotna ze względu na odmienne zasady opodatkowania. W przypadku budynków stawka podatku jest ustalana od powierzchni użytkowej, a dla budowli – w oparciu o jej wartość. Z reguły od budowli płaci się dużo wyższy podatek niż od budynku.
Istotne jest również to, że opodatkowaniu tym podatkiem podlegają budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Od budowli niezwiązanej z prowadzeniem działalności gospodarczej nie płaci się podatku.
Podstawa opodatkowania tylko w ustawie podatkowej
Trybunał Konstytucyjny (dalej: TK lub Trybunał) rozpoznając skargę konstytucyjną uznał, że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej powyżej definiujący budowlę jest niezgodny z Konstytucją.
TK badając zgodność omawianego przepisu z Konstytucją wskazał na problem określenia przedmiotu podatku od nieruchomości w przypadku budowli na podstawie kryteriów niewyrażonych w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Trybunał wyjaśnił, że elementy konstrukcji prawnej podatku, a szczególnie przedmiot opodatkowania muszą wynikać z ustawy i być precyzyjne. Podatnik powinien wiedzieć czy ustawa łączy z dotyczącym go stanem faktycznym lub prawnym obowiązek podatkowy czy też nie.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych choć zawiera definicję budowli, nie przedstawia jej, a wyłącznie odsyła w tym zakresie do bliżej nieokreślonych przepisów prawa budowlanego, a więc do przepisów niepodatkowych. Pojęcie dotyczące tych przepisów jest nieprecyzyjne, bo nie można ustalić które przepisy należą do tego zbioru. Obok przepisów ustawy – prawo budowlane mogą być to również akty wykonawcze (np. rozporządzenia). Tymczasem podatnik musi mieć pewność jaki akt prawny będzie przez organ podatkowy uznany czy też nie, za należący do ww. przepisów , skoro jest to istotne dla ustalenia przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
W wyroku stwierdzono również, że nie jest dopuszczalne regulowanie w ustawie niepodatkowej tak istotnych elementów konstrukcji prawnej podatku jak jego przedmiot. Odesłanie do ww. przepisów uniemożliwia podatnikom ustalenie na podstawie samych przepisów ustawy podatkowej czy należące do nich nieruchomości (dany obiekt budowlany) są objęte podatkiem czy też nie.
Skutki wyroku TK
Orzeczenie Trybunału powinno zakończyć trwające od lat spory związane z interpretacją pojęcia budowli. Sam TK dwukrotnie wskazywał na wątpliwości konstytucyjne związane z definicją budowli na potrzeby podatku od nieruchomości oraz na konieczność jej zmiany (zob. wyrok z 13 września 2011 r. o sygn. P 33/09 oraz postanowienie z 15 grudnia 2020 r. o sygn. S 3/20). Wobec braku podjęcia działań przez ustawodawcę, konieczne było pozbawienie przepisu mocy obowiązującej.
Omawiany przepis utraci moc po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że po upływie tego terminu ustawodawca będzie musiał wprowadzić do ustawy nową definicję budowli, uwzględniającą wyrok TK. Nie stoi to jednak na przeszkodzie, aby w trwających postępowaniach powoływać się na niezgodność ww. przepisu z Konstytucją.
W wyroku Trybunał wskazał również na potrzebę zmiany definicji budynku, zawartej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, tak aby nie odwoływała się do ustawy nie regulującej podatków.
Po wprowadzeniu przez ustawodawcę nowych definicji legalnych budowli i budynku będzie można ocenić wpływ zmiany przepisów na wysokość zobowiązań podatkowych przedsiębiorców a także wpływy z tytułu podatku do budżetu gmin.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie podatku od nieruchomości to zadzwoń pod numer 61 852 26 10 lub napisz e-mail na adres pmj@jarzpartner.pl i umów się na pierwszą konsultację w Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnicy.
Skontaktuj się ze mną
