Od 30 czerwca 2022 r. weszły w życie istotne zmiany w Kodeksie cywilnym związane z zawieszeniem i przerwaniem biegu terminu przedawnienia roszczenia objętego umową o mediację oraz wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej.
Zmiany dotyczące zawieszenia biegu terminu przedawnienia roszczenia
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczenia polega na wstrzymaniu rozpoczęcia lub dalszego biegu tego terminu na czas występowania określonych przez prawo okoliczności. Po przeminięciu okoliczności zawieszających, przedawnienie roszczenia biegnie dalej.
Wcześniej bieg terminu przedawnienia roszczenia nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu:
- co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
- co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
- co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;
- co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.
Od 30 czerwca 2022 r. bieg przedawnienia roszczenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu również:
- co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;
- co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.
Zmiany dotyczące przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia
Przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia powoduje, że biegnie ono na nowo (tj. od początku).
Wcześniej bieg terminu przedawnienia przerywał się:
- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
- przez wszczęcie mediacji.
Zawezwanie do próby ugodowej
Istotnym skutkiem nowelizacji jest brak przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia przez złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Złożenie takiego wniosku powoduje wyłącznie zawieszenie biegu terminu przedawnienia na czas trwania postępowania pojednawczego.
Zmianę tę należy ocenić negatywnie. Postępowania pojednawcze są z reguły szybsze, mniej sformalizowane i mniej kosztowne dla stron. Zmiana przepisów Kodeksu cywilnego powodująca, iż złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wyłącznie zawiesi a nie przerwie biegu terminu przedawnienia roszczenia może spowodować zaprzestanie wnoszenia takich wniosków do sądu. Wzrost w 2019 r. opłat sądowych od tego typu wniosków skutecznie zmniejszył ich liczbę. Działania ustawowe prowadzą zatem do zaprzestania przez strony wykorzystywania tej procedury w celu polubownego rozwiązania sporu.
Regulacja ta może być niekorzystna również dla dłużników. Z jednej strony powoduje niemożliwość przedłużenia biegu terminu przedawnienia roszczenia, bo po przerwaniu biegnie on dalej, a z drugiej strony oznacza, że wierzyciel od razu złoży pozew przeciwko dłużnikowi bez podjęcia próby rozwiązania sporu w postępowaniu pojednawczym. W razie przegrania sprawy dłużnik będzie musiał ponieść wyższe koszty niż w przypadku jej zakończenia zawarciem ugody w ramach rozpoznania wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
Zmiana ta może także potencjalnie wpłynąć na wydłużenie biegu terminu przedawnienia. W przypadku terminu przedawnienia powyżej dwóch lat, jego koniec przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej np. przed ostatnim dniem roku spowoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Po zakończeniu postępowania może on potencjalnie przypaść na ostatni dzień kolejnego roku kalendarzowego. Wydłuży to niejako bieg terminu przedawnienia o około 1 rok. Sytuacja taka nie została jednak wprost uregulowana w zmienionych przepisach Kodeksu cywilnego, stąd upływ terminu przedawnienia roszczenia w takim przypadku może być różnie interpretowany.
Mediacja
Od 30 czerwca 2022 r. wszczęcie mediacji nie przerywa biegu terminu przedawnienia. Jest to konsekwencja uregulowania, że wszczęcie mediacji powoduje wyłącznie zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczenia.
Zmiana ta jest o tyle niezrozumiała, gdyż działania podejmowane przez ustawodawcę w ostatnich kilkunastu lat miały spowodować spopularyzowanie mediacji.
Pozbawienie mediacji waloru w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia może zniechęcić do korzystania z tej formy polubownego rozwiązania sporu.
Przepisy przejściowe
Do mediacji oraz postępowań pojednawczych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotychczasowe.
Oznacza to, że mediacja i postępowanie pojednawcze, które zostały wszczęte przed 30 czerwca 2022 r. przerwą bieg terminu przedawnienia roszczenia na dotychczasowych zasadach.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej to zadzwoń pod numer 61 852 26 10 lub napisz e-mail na adres pmj@jarzpartner.pl i umów się na pierwszą konsultację w Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnicy.
